Jan Zamoyski

Jan Zamoyski

Urodził się 20 marca 1542 roku w Skokówce. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej z ziemi chełmskiej. W 1555–59 był paziem na dworze królewskim w Paryżu i pobierał nauki na Sorbonie. W latach 1561–64 studiował na uniwersytecie w Padwie, gdzie opublikował dzieło De senatu Romano libri duo i uzyskał doktorat obojga praw. Po powrocie do kraju, od 1565 był sekretarzem królewskim, od 1576 podkanclerzym koronnym, od 1578 kanclerzem wielkim koronnym i jednocześnie od 1581 hetmanem wielkim koronnym, a w latach 1581–85 także starostą krakowskim. W 1569–72 pracował w komisji porządkującej archiwum koronne. Politycznie związany z przywódcami ruchu egzekucyjnego, M. Siennickim i H. Ossolińskim. Poseł na sejm konwokacyjny 1573, przeforsował wówczas zasadę elekcji viritim, opowiedział się za wyborem Henryka Walezego i posłował po niego do Paryża. Po ucieczce Walezego przyczynił się do elekcji 1575 Stefana Batorego, był jego najbliższym doradcą, dążył wówczas do wzmocnienia władzy królewskiej, stając się głównym celem ataków opozycji. W latach 1580–81 odznaczył się w wojnie z Moskwą. Podczas bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego poparł — zgłoszoną przez królową Annę Jagiellonkę i prymasa S. Karnkowskiego — kandydaturę Zygmunta Wazy. W 1588 pokonał pod Byczyną i uwięził jego konkurenta Maksymiliana Habsburga. Za rządów Zygmunta III Wazy pozostawał w opozycji, na wieść o tajnych układach króla z Habsburgami doprowadził na sejmie inkwizycyjnym 1592 do wyrzeczenia się przez króla planów ustąpienia im tronu. Groźba wojny z Turcją skłoniła Zamoyskiego do przedstawienia na sejmie w 1590 projektu opanowania Wołoszczyzny i przeniesienia linii obrony nad Dunaj; na drugim sejmie w roku 1590 doznał istotnej porażki politycznej, gdy sejm zniósł faktycznie dyktatorskie uprawnienia przyznane mu przez pierwszy sejm i zrehabilitował jego przeciwników. W roku 1595 i 1600 zbrojnie interweniował w Mołdawii i na Wołoszczyźnie, przeciwstawiając się próbie zjednoczenia przez Michała Walecznego księstw: wołoskiego i mołdawskiego, osadzając przejściowo jako lennika polskiego na Wołoszczyźnie Szymona Mohyłę, a w Mołdawii Jeremiego Mohyłę. W latach 1601–02 prowadził kampanię przeciw Szwecji w Inflantach, rezygnując z dowództwa po zdobyciu Białego Kamienia. Widząc w dążeniach królewskich chęć wzmocnienia władzy, uważając to za niebezpieczeństwo absolutyzmu, 1605 stanął na czele opozycji, która po jego śmierci rozwinęła się w rokosz sandomierski. Zamoyski był mecenasem literatury i dobrym mówcą. Doskonały gospodarz, zgromadzonym przez siebie majątkom (jego posiadłości wynosiły 6445 km2 i składały się z 11 miast i ponad 200 wsi, a dożywotnie królewszczyzny obejmowały 11 054 km2 i liczyły 12 miast i 612 wsi) nadał za zgodą sejmu status ordynacji z ośrodkiem dóbr w Zamościu (założonym przez siebie w 1580), który uczynił jednym z najpiękniejszych miast Rzeczypospolitej i gdzie utworzył Akademię Zamojską. Zmarł 3 czerwca 1605 roku w Zamościu.

Pokaż więcej

DZIENNIK HISTORII: ZOBACZ WIĘCEJ

19 Marca 1542 (483 lata temu)

Dziennik Historii Polski
Urodził się w Skokówce Jan Zamoyski hetman wielki koronny i kanclerz wielki koronny.

29 Listopada 1587 (438 lat temu)

Zakończyło się trwające dwa tygodnie oblężenie Krakowa przez wojska pretendującego do polskiego tronu Maksymiliana II Habsburga. Obroną miasta kierował kanclerz Jan Zamoyski, którego wojska stawiły zdecydowany opór oddziałom Habsburga.

Miejsca pamięci: ZOBACZ WIĘCEJ

Kadr historii: ZOBACZ WIĘCEJ

DZIENNIK HISTORII POLSKI

14 Lutego
1831 (194 lata temu)
Polskie oddziały generała Józefa Dwernickiego pokonały w bitwie pod Stoczkiem rosyjską dywizję dowodzoną przez generała Fiodora Geismara.
1892 (133 lata temu)
Urodził się generał Tadeusz Pełczyński. W latach 1935-38 był szefem Oddziału II Sztabu Głównego WP, następnie w latach 1941-44 pełnił funkcję szefa Sztabu Komendy Głównej ZWZ-AK, a od 1943 roku był zastępcą Dowódcy Armii Krajowej.
1919 (106 lat temu)
Rozpoczęła się wojna polsko-bolszewicka. Wojsko polskie w liczbie 360 tysięcy żołnierzy stawiło czoło 950 tysięcznej Armii Czerwonej. Najbardziej znane epizody tej wojny to: wyprawa kijowska, bitwa warszawska, bitwy nad Wieprzem, pod Komarowem i nad Niemnem.
1925 (100 lat temu)
Urodził się Stanisław Firchał ps. „Wicher”. Podczas Powstania Warszawskiego został przydzielony do II Rejonu Oddziałów Wolskich AK w Zgrupowaniu mjr. „Waligóry”. Brał udział w walkach na Woli, Cmentarzu Powązkowskim, Stawkach i Starówce. Po Powstaniu trafił do niewoli niemieckiej.
1942 (83 lata temu)
Członek Dywizjonu 303 porucznik Mirosław Ferić zginął w wypadku na lotnisku Northolt.
1942 (83 lata temu)
Generał Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, na jej czele stanął generał Stefan Rowecki ps. „Grot”
1946 (79 lat temu)
Do miejscowości Wydminy w województwie warmińsko-mazurskim weszli żołnierze III Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego pod dowództwem porucznika Kazimierza Chmielowskiego ps. „Rekin” (zdjęcie). Udało się opanować miejscowy posterunek MO i powiesić na rynku biało-czerwoną flagę z orłem w koronie.
1995 (30 lat temu)
Odbył się pogrzeb szczątków króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w warszawskiej katedrze św. Jana.
2022 (3 lata temu)
Zmarła kpt. Maria Mrówka ps. „Irena”, sanitariuszka w Samodzielnym Batalionie Narodowych Sił Zbrojnych im. Brygadiera Czesława Mączyńskiego, powstaniec warszawski.
Miejsca pamięci

LICZBA MIEJSC PAMIĘCI

© 2019 -   pamietajskadjestes.pl - Wszelkie prawa zastrzeżone