Narodowe Siły Zbrojne - Dziennik Historii

Urodził się Tadeusz Danilewicz, major, żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW) i Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ), komendant główny Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW).

Urodził się w Cięcinie w powiecie żywieckim Franciszek Konior ps. „Rekin”. Był żołnierzem oddziału Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flamego, który działał na terenie powiatów bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego.

Powstały Narodowe Siły Zbrojne (NSZ), konspiracyjna organizacja wojskowa obozu narodowego, działająca podczas II wojny światowej oraz w okresie powojennym.

W niejasnych okolicznościach zamordowana została Irena Iłłakowiczowa ps. „Irena”, agentka wywiadu Organizacji Wojskowej Związku Jaszczurczego i NSZ.

Zmarł w Warszawie płk/gen. bryg. NSZ Tadeusz Kurcyusz ps. „Fiszer”. Od 1 sierpnia 1943 roku był Dowódcą Narodowych Sił Zbrojnych i pełnomocnikiem AK ds. scalenia z NSZ. Urodził się 15 października 1881 w Warszawie.

Powstała Brygada Świętokrzyska NSZ na Kielecczyźnie, dowodził nią kapitan Antoni Dąbrowski-Szacki ps. „Bohun". Na początku swojego istnienia liczyła około 800 żołnierzy. Do największych sukcesów Brygady należy wyzwolenie kobiecego obozu koncentracyjnego w Holiszowie uratowano około 1000 więźniarek, w tym 167 Polek.

Do Brygady Świętokrzyskiej przybył mjr. Leonard Zub-Zdanowicz ps. „Ząb”, który z rozkazu naczelnego dowództwa Narodowych Sił Zbrojnych został mianowany Szefem Sztabu w Brygadzie Świętokrzyskiej.

Oddziały Brygady Świętokrzyskiej NSZ zlikwidowały w rejonie wsi Rząbiec grupę Gwardii Ludowej, Armii Ludowej Tadeusza Grochala ps. „Tadek Biały” oraz grupę sowieckiego wywiadu wojskowego pod dowództwem Iwana Iwanowicza Karawajewa.

Kompania pod dowództwem kpt. Bernarda Lewandowskiego ps. „Leonard” z Brygady Świętokrzyskiej NSZ zlikwidowała pod Soborzycami sowiecką radiostację, której załoga, nie chcąc się poddać, zginęła w płonącej stodole.

W Częstochowie zastrzelony został pułkownik Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski ps. „Kmicic”. Był komendantem głównym Narodowych Sił Zbrojnych w 1944 roku. Prawdopodobnym powodem zabójstwa był popierany przez niego plan podporządkowania NSZ Armii Krajowej.

Rozpoczął się przez Brygadę Świętokrzyską NSZ Marsz na Zachód. Zakończył się 7 maja 1945 r. na terenie Czech, kiedy to Brygada połączyła się z siłami amerykańskimi dowodzonymi przez gen. Pattona.

Obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie w Czechach został wyzwolony przez oddziały Brygady Świętokrzyskiej NSZ, uwolnionych zostało około 1000 więźniarek różnej narodowości głównie Francuzek, Żydówek i Polek.

Pluton „Śmiertelnych” ze Zgrupowania VII Śląskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych wykonał wyrok śmierci, podpisany przez komendanta Zgrupowania kpt. Henryka Flamego ps. „Bartek” (zdjęcie), na milicjancie z Bestwiny, powiat bielski.

W Zagórzu na Podkarpaciu III Kompania Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ „Zuch” dowodzona przez ppor. Kazimierza Kocyłowskiego zlikwidowała komendanta Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej do spraw polityczno-wychowawczych Czesława Solona.

Z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja i święta Maryi Królowej Polski, żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych ze Zgrupowania kpt. Henryka Flame ps. „Bartek”, prowadzeni przez por. Jana Przewoźnika ps. „Ryś” po przejęciu kontroli nad miastem Wisła urządził w niej dwugodzinną defiladę w pełni umundurowanych i uzbrojonych żołnierzy NSZ na oczach sterroryzowanych komunistów.

W więzieniu mokotowskim straconych zostało siedmiu żołnierzy NSZ Okręgu Lubelskiego: Kazimierz Łuszczyński ps. „Rosa”, Zygmunt Wolanin ps. „Zenon”, Roman Jaroszyński ps. „Roman”, Władysław Żwirek ps. „Wysoki”, Zygmunt Roguski ps. „Kacper”, Stanisław Kaczmarczyk ps. „Detal” i Władysław Ulanowski ps. „Warta”. Ciała żołnierzy wywieziono na Służewiec i pogrzebano w nieznanym miejscu.

Pułkownik Franciszek Niepokólczycki został aresztowany w Zabrzu przez władze komunistyczne. Od 1945 roku był prezesem Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Podczas II wojny światowej oficer ZWZ-AK. Od 1943 roku był zastępcą komendanta Kierownictwa Dywersji KG AK. 

Zakończył się trwający od 23 listopada 1946 roku proces członków Komendy Głównej Narodowych Sił Zbrojnych i Organizacji Polskiej. Kilku działaczy NSZ zostało skazanych na śmierć.

Zostali zamordowani w Bielsku-Białej żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych ze zgrupowania mjr. Henryka Flamego ps. „Bartek”: Wiktor Gruszczyk ps. „Groźny” Jan Sapiński ps. „Wolny” oraz Antoni Wizner ps. „Brzoza” i jego brat Alojzy Wizner ps. „Lis” (obaj na zdjęciu).

W Przegibku, powiat żywiecki, połączone grupy por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta” i sierż. Gustawa Matusznego ps. „Orzeł Biały” ze Zgrupowania VII Śląskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych zlikwidowali komendanta placówki Wojsk Ochrony Pogranicza w Rycerce Górnej oraz 2 żołnierzy WOP, którzy strzelali do żołnierzy NSZ.

Przed Urzędem Bezpieczeństwa w Bielsku, obecnie Bielsko-Biała, ujawnił się kpt. Henryk Flame ps. „Bartek”, dowódca Zgrupowania VII Śląskiego Okręgu NSZ. Razem z nim ujawnili się: st. sierż. Tadeusz Przewoźnik ps. „Kuba”, „Tadeusz Mazur”, plut. Stanisław Włoch ps. „Lis” i Anna Szweda ps. „Anuszka”.

W okolicach wsi Ruda Kameralna w województwie małopolskim w starciu z oddziałami Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej poległ kapitan Jan Dubaniowski ps. "Salwa". Był komendantem Obwodu Bocheńskiego Narodowych Sił Zbrojnych.

W więzieniu na Mokotowie został stracony Jan Morawiec, działacz narodowy, członek Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowych Sił Zbrojnych, prezes Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej Ziem Wschodnich, szef Oddziału IV Pogotowia Akcji Specjalnej Komendy Głównej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Agenci Urzędu Bezpieczeństwa aresztowali kapitana Józefa Mikę ps. „Wrzos”. Był zastępcą dowódcy oddziału „Salwy” Narodowych Sił Zbrojnych kapitana Jana Dubaniowskiego.

W więzieniu mokotowskim został zamordowany, skazany 5-krotną karę śmierci, por. Stefan Bronarski, ps. „Liść”. Był żołnierzem Tajnej Armii Polskiej, Narodowych Sił Zbrojnych, Armii Krajowej oraz komendantem Okręgu XXIII Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Mazowsze Zachodnie w latach 1946-1948.

Zmarł porucznik Leon Cybulski ps. „Znicz”.Był dowódcą oddziału partyzanckiego Akcji Specjalnej Narodowych Sił Zbrojnych.