Urodził się 30 kwietnia 1310 w Kowalu. W 1333 roku koronowany na nowego polskiego króla. Uporządkował relacje z Czechami, roszczącymi sobie prawa do polskiego tronu oraz z Krzyżakami, z którymi jego ojciec prowadził długie i w większości kończone niepowodzeniem boje. Z sukcesem wyprowadził kraj z izolacji, zdzierając z Polski łatkę państwa sezonowego. Z pomocą Węgrów, a zwłaszcza swojej siostry, królowej Elżbiety Łokietkówny, dokonał stopniowej ekspansji w kierunku Rusi Czerwonej, która pozwoliła radykalnie wzmocnić i wzbogacić państwo. Usiłował też unormować kontakty z pogańską Litwą i w tym celu poślubił księżniczkę Aldonę Annę Giedyminównę. Zawarty sojusz okazał się jednak nietrwały i szkodliwy wizerunkowo. Sławny z uwagi na kodyfikację prawa, ufundowanie uniwersytetu w Krakowie i wielką akcję budowlaną, wspominaną w znanym powiedzeniu: „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Określano go również mianem „króla chłopów”. Na sylwetce Kazimierza Wielkiego ciążą też jednak niejasne czy wręcz haniebne epizody: domniemany gwałt na węgierskie arystokratce Klarze Zach, uwięzienie i przegnanie drugiej żony Adelajdy Heskiej, nielegalny ślub z czeską mieszczką i agentką wrogiego mocarstwa Krystyną Rokiczaną czy wreszcie wielokrotna bigamia, o którą toczyły się długie i burzliwe procesy przed sądami papieskimi. Kronikarz Jan Długosz zarzucał Kazimierzowi rozpustne i rozpasane życie, utrzymywanie prywatnych domów publicznych, a nawet morderstwo księdza, który śmiał skrytykować monarsze obyczaje. Władca zmarł 5 listopada 1370 w Krakowie na skutek rany odniesionej na polowaniu. Mianem „wielkiego” zaczęto go określać na przełomie XV i XVI wieku.
